LES RENCONTRES DE LA TRADUCTION

Dans un secteur florissant, quelle est la place du traducteur ?

Jeudi 17 mars 2011
09h00 – 17h30
Salon du livre de Paris, porte de Versailles, espace 2 000

> Un événement inédit

Pour la première fois au Salon du livre de Paris, une journée de discussions consacrée à la traduction et aux traducteurs de littérature met en avant une activité centrale dans l’édition française. Atouts, difficultés, évolutions, transformations nécessaires : tous les acteurs du secteur sont invités à s’exprimer.

En partenariat avec le Centre national du livre, acteur majeur de la promotion de la traduction en France, ces rencontres sont une introduction au grand chantier que le CNL va initier autour de la traduction et des traducteurs. La remise pendant le Salon du rapport sur la traduction confié à Pierre Assouline en constituera la première étape.

> Pourquoi cette journée ?

– 40% des nouveautés de littérature publiées chaque année en France sont des traductions : il était temps de mettre ce secteur à l’honneur.

– Rassemblement majeur de tous les acteurs de l’édition, très attaché à la littérature étrangère dont il invite chaque année de nombreux représentants, le Salon du livre de Paris a donc décidé de créer les Rencontres de la traduction. Il confirme ainsi un ancrage professionnel déjà développé via l’espace agents, le marché de la SCELF ou encore les Assises du numérique.
Chaque année, toute la chaîne du livre pourra ainsi échanger autour des problématiques professionnelles de la traduction et des traducteurs. Cette première journée abordera des questions assez diverses pour sensibiliser l’ensemble de la profession et dégager de premières pistes de réflexion et d’action. Elle introduira ainsi la remise du rapport confié par le Centre national du livre à Pierre Assouline sur la traduction (samedi 19 mars à 18h, auditorium du stand du CNL).
En attendant, bien entendu, le nouveau rendez-vous fixé lors du Salon du livre 2012.

Renseignements : Juliette Joste (juliettejoste@orange.fr)
Inscriptions : Mathilde Pitois (mathilde.pitois@reedexpo.fr)

AU PROGRAMME :

Traducteurs, auteurs : même combat ?

A 09h30 :
Les traducteurs, une espèce à part ? Créateurs ou/et passeurs ? Qui sont-ils, comment vivent-ils ? Des fonctions similaires à celles des auteurs? Des activités souvent conjuguées ? Revaloriser les traducteurs ? Communication entre les deux « corporations » ?

Modérateur : Gérard Meudal (traducteur, collaborateur du Monde des livres)
Brice Matthieussent (écrivain, traducteur)
Olivier Cohen (directeur des éditions de l’Olivier)
Jean-Claude Bologne (écrivain, président de la Société des gens de lettres)
Agnès Desarthe (écrivain, traductrice)

Traduction : comment la rendre visible
et la promouvoir ?

A 14h00 :
Comment faire exister la littérature étrangère traduite ? Atouts et dangers de l’événementiel et de la starification, mise en avant des auteurs, rôle des traducteurs comme passeurs et prescripteurs, risque d’isolement pour certains traducteurs et petits éditeurs, modes par zones géographiques…

Laurence Viallet ( traductrice, directrice des éditions Laurence Vialler, Prix Maurice-Edgard Coindreau 2010)
Marie-Caroline Aubert (traductrice, éditrice aux éditions du Masque, membre de la commission littératures étrangères du CNL)
Guy Walter (écrivain, directeur de la Villa Gillet)
Jérôme Dayre (Librairie Atout Livre)
Patrick Deville (écrivain, directeur de la MEET, Maison des Ecrivains Etrangers et des Traducteurs, à Saint-Nazaire)

Les difficultés de la professionnalisation

A 10h45 :
Quel statut, quels usages, quelle formation, quelle rémunération pour les traducteurs ? Une activité en voie de professionnalisation ou… de précarisation ? Comment améliorer la reconnaissance des traducteurs ? Faut-il rénover le code des usages ?

Modérateur : Pierre Deshusses (traducteur, collaborateur du Monde des livres, professeur à l’Université de Strasbourg)
Olivier Mannoni (traducteur, président de l’ATLF)
Hélène Henry-Safier (traductrice, maître de conférence en littérature russe à l’université de Paris IV, présidente d’ATLAS)
Evelyne Châtelain (traductrice, membre de l’ATLF)
Robert Pépin (directeur de collection chez Calmann Lévy, traducteur, enseigne la traduction)

Le soutien public à la traduction : modèle français et regard sur l’Europe

A 15h00 :
La France dispose d’un modèle unique de soutien public à la littérature étrangère, à travers les dispositifs du Centre national du livre. Comment ces dispositifs fonctionnent-ils ? Avec quels objectifs et pour quels résultats ? Comment nos partenaires européens soutiennent-ils la traduction et les traducteurs ? La traduction, langue de l’Europe ? Quelles synergies entre dispositifs nationaux et dispositifs européens ?

Christophe Mileschi (traducteur, professeur à Paris X Nanterre, président de la commission littératures étrangères du CNL)
Isabelle Nyffenegger (directrice de la création du Centre national du livre)
Peter Bergsma (traducteur, ancien président du CEATL, directeur du collège de traducteurs d’Amsterdam, président de RECIT)
Leyla Dakhli (professeur agrégé, docteur en histoire, traductrice, secrétaire générale de la Société européenne des auteurs)

Un secteur dynamique au plan économique… et symbolique

A 12h00 :
Quel est le poids de la traduction dans l’édition littéraire française ? Comment évolue-t-il? Le développement de la retraduction est-il porteur ? Entre l’engagement personnel et la rémunération, quelle part pour les traducteurs dans cette dynamique ? Rapports avec les éditeurs, petits et grands ? Importance des échanges intellectuels et des exigences littéraires par rapport à la vitalité purement économique ? Une valorisation plus symbolique que financière ?

Modérateur : Grégoire Leménager (critique littéraire au Nouvel Observateur)
Gisèle Sapiro (historienne, directrice de recherche au CNRS, auteur de Translatio. Le marché de la traduction en France à l’heure de la mondialisation, CNRS, 2009)
Christian Cler (traducteur, membre de l’ATLF)
Jean Pavans (écrivain et traducteur)
Abel Gerschenfeld (directeur de collection aux Presses de la Cité, traducteur, ancien président de la commission internationale du SNE)

CONCLUSION : La traduction, un impératif politique

A 16h00 :
par Jean-François Colosimo, président du Centre national du livre

Buffet / cocktail

A 13h00 / 13h15

Kolegje përkthyesish letrarë nëpër botë

Kolegje përkthyesish letrarë nëpër botë

Qëllimi i Kolegjeve të Përkthyesve Letrarë është përmirësimi dhe përsosja e gjendjes së përkthyesve letrarë si dhe përmirësimi i nivelit të përkthimit të veprave letrare, duke u ardhur në ndihmë me vendqëndrime dhe burime pune (biblioteka, kompjutera, shërbime vendqëndrimi gjatë punës) si dhe ndihma ekonimike në formën e busrave të studimit private dhe publike.
Për informacione të mëtejshme mund të lidheni drejtpërdrejtë me kolegjet e mëposhtme.

Kolegjet e shënjuara me yll bëjnë pjesë në Rrjetin Europian të Qendrave Ndërkombëtare të Përkthyesve Letrarë (RECIT- Réseau Européen des Centres Internationaux de Traducteurs littéraires).

Belgio
Collège Européen des Traducteurs Littéraires de Seneffe (CTLS)*
Château de Seneffe
Rue Lucien Plasman 6
7180 Seneffe
E-mail: ctls@skynet.be
Sito web: http://users.skynet.be/sky80640/

Francia
Maison des Écrivains Étrangers et des Traducteurs (meet)*
1 bd René Coty, BP 94
44602 Saint-Nazaire
Tel. +33 (0)2 40 66 63 20
Fax +33 (0)2 40 22 41 75
E-mail: maisonecrivainsetrangers@wanadoo.fr
Sito web: http://www.meet.asso.fr

Collège International des Traducteurs Littéraires (CITL)*
Espace Van Gogh
13200 Arles
Tel. +33 (0)4 90 52 05 50
Fax +33 (0)4 90 93 43 21
E-mail: citl@atlas-citl.org
Sito web: http://www.atlas-citl.org

Germania
Europäisches Übersetzer-Kollegium*
Kuhstrasse 15 – 17
D-47628 Straelen
Postfach 11 62
D-47628 Straelen
Tel. +49 (0)2834 1068/1069
Fax +49 (0)2834 7544
E-mail: euk.straelen@t-online.de / euk@euk-straelen.de
Sito web: http://www.euk-straelen.de

Gran Bretagna
British Centre for Literary Translation*
Faculty of Arts and Humanities, University of East Anglia
Norwich NR4 7TJ UK
Tel. +44 (0)1603 592785
Fax +44 (0)1603 592739
E-mail: bclt@uea.ac.uk
Sito web: http://www.uea.ac.uk/eas/

Grecia
The House of Literature. At Lefkes, Paros*
EKEMEL,
European Centre of Translation – Literature and Human Sciences
2 Lycavittou Street
106-71, Athens
Tel. +30-210-2626520
Fax +30-210-3639350
E-mail: info@ekemel.gr
Sito web: http://www.ekemel.gr

IATI Associazione Italiana Traduttori e Interpreti
c/o Studio Bianchi
Viale delle Milizie 9
00192 Roma
Tel +39 335 833 37 70
eFax +39 06 233 295 502

http://www.aiti.org/

International Writers’ and Translators’ Centre
Antiploiarxou Laskou 11A
85100 Rhodes
Tel. +302241032510 – +302241032520
Fax +302241032455
E-mail: info@writerscenter.gr
Sito web: http://www.writerscenter.gr

Irlanda
Tyrone Guthrie Centre*
Annaghmakerrig, Newbliss
Co. Monaghan
Tel. +353 0 47 54003
E-mail: info@tyroneguthrie.ie
Sito web: http://www.tyroneguthrie.ie

Olanda
Vertalerhuis / Translators’ House*
Van Breestraat 19
NL 1071 ZE Amsterdam
Tel. +31 20 470 97 40
Fax +31 20 470 97 41
E-mail: verthuis@xs4all.nl
Sito web: http://www.nlpvf.nl

Slovacchia
SCUP (Slovenske Centrum pre Umelecky Preklad)
Námestie SNP 12, 812 24 Bratislava
Tel. + 421 2 204 73 507
Fax + 421 2 5296 4563
E-mail: scup@litcentrum.sk
Sito web: http://www.litcentrum.sk

Spagna
Casa del Traductor*
Borja, 7
50500 Tarazona
Tel. + 34 976 643012
Fax + 34 976 641291
Email: info@casadeltraductor.com
Sito web: http://www.casadeltraductor.com

Svezia
Baltic Centre for Writers and Translators*
Uddens gränd 3
62156 Visby
Tel. +46 498 21 83 85
Fax +46 498 21 87 98
Email: baltic.centre@gotlandica.se
Sito web: http://www.bcwt.org

Svizzera
Übersetzerhaus Looren*
CH-8342 Wernetshausen
Tel. +41 (0)43 843 12 43
Fax +41 (0)43 843 12 44
E-mail: info@looren.net
Sito web: http://www.looren.net

Ungheria
Magyar Fordítóház Alapítvány*
H – 1094 Budapest, Tüzoltó u. 5
Tel./Fax + 36 1 215 4075
E-mail: mfordhaz@axelero.hu
Sito web: http://www.c3.hu/forditohaz

________________________________________
ASSOCIAZIONI DI TRADUTTORI ESTERE

Australia
AUSIT – Australian Institute of Interpreters and Translators

Canada
ATIA Association of Translators and Interpreters of Alberta
ATINE/ATINS Association of Translators and Interpreters of Nova Scotia
ATTLC/LTAC Literary Translators’ Association of Canada
NTE – Network of Translators in Education
STIBC Society of Translators and Interpreters of British Columbia

Cina
Hong Kong Translation Society

Danimarca
Dansk Translatørforbund

Finlandia
FATA Finnish American Translators Association
SKTL Finnish Association of Translators and Interpreters

Francia
ATLF – Association des Traducteurs Litéraires de France
SFT – Société Française des Traducteurs

Germania
ATICOM Fachverband der Berufsübersetzer und Berufsdolmetscher e.V.
BDÜ Bundesverband der Übersetzer und Dolmetscher
VdÜ – Associazione dei traduttori letterari tedeschi

ADÜ Nord Assoziierte Dolmetscher und Übersetzer in Norddeutschland
QSD Qualitätssprachendienste Deutschlands

Giappone
JAT – Japan Association of Translators

Gran Bretagna

ITI – Institute of Translation and Interpreting (GB)
Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru Associazione traduttori gallesi

Irlanda
ITIA Irish Translators and Interpreters Association

Israele
Israel Translators Association

Norvegia
Oversetterforeningen
NAViO – Norsk Audio-Visuell Oversetterforening – Traduttori per audiovisivi
NFF Norsk Faglitterær Forfatter og Oversetterforening – Traduttori di saggistica
NFO Norske Filmoversetteres forening – Traduttori sottotitoli per il cinema
STF Statsautoriserte translatørers forening – Interpreti e traduttori giurati

Olanda
NGTV Netherlands Society of Interpreters and Translators
Vertalershuis

Paesi Arabi
Arab Translators Network

Perù
ATPP Peruvian Association of Professional Translators

Repubblica ceca
JTP The Union of Interpreters and Translators

Russia
VITA Volgograd Interpreters and Translators Association

Spagna
ACE Asociación Colegial de Escritores
ACEtt Sección Autónoma de Traductores de Libros de la Asociación Colegial de Escritores
AELC Associació d’ Escriptors en Llengua Catalana – Asociación de escritores en lengua catalana
AELC Sezione Traduttori
ACEC Associació Col•legial d’Escriptors de Catalunya – Asociación Colegial de Escritores de Cataluña
AELG Asociación de Escritores en Lingua Galega
AGPTI Asociación Galega de Profesionais da Traducción e da Interpretación
ASETRAD Asociación española de traductores, correctores e intérpretes
ATG Asociación de Traductores Galegos
ATIC Associació de Traductors i d’Intèrprets de Catalunya – Asociación de traductores e intérpretes de Cataluña
EIE Euskal Idazleen Elkartea – Asociación de Escritores Vascos
EIZIE Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartea – Asociación de traductores, intérpretes y correctores de lengua vasca
TRIAC Traductors i Intèrprets Associats pro col•legi – Traductores e intérpretes asociados pro colegio

Stati Uniti
ALTA – American Literary Translators Association
ATA – American Translators Association
Hawaii Interpreters and Translators Association
NATI Nebraska Association for Translators and Interpreters
NETA New England Translators Association
NYCT New York Circle of Translators
TAALS The American Association of Language Specialists

Svezia
SFOE Swedish Association of Professional Translators

Svizzera
AdS Associazione delle Autrici e degli Autori della Svizzera
ASTTI Associazione Svizzera Traduttori, Terminologi e Interpreti

Ungheria
AHTI Association of Hungarian Translators and Interpreters

Diskutimi

A duhet ngritur një shtëpi përkthimi në Shqipëri?

E huazuar nga modele të njohura në vende të tjera të botës, zhvendosja e kësaj ideje në realitetin shqiptar merr përgjigje të ndryshme. Për Edmond Tupen, Donika Omarin apo Pirro Mishën, ideja është për t‘u përkrahur dhe e vonuar në realizim. Nga ana tjet

Oliverta Lila, Arjola Hekurani

A ka ardhur koha për një shtëpi përkthimi në Shqipëri? Këtë pyetje shkrimtarja Mira Meksi e shtronte në një artikull të botuar më 24 tetor në gazetën “Shqip”, në një artikull me titull “Një histori e denjë për roman”. Nxitja kishte ardhur nga një shkrim kushtuar “Shakespeare and co”, librarisë anglofone ngritur në breg të Senës, ku krijuesit nga e gjithë bota vijnë të qëndrojnë, të punojnë, dialogojnë e promovojnë letërsinë franceze. A mund të “përkthehet” ky model në realitetin shqiptar? Sa është mundësia reale për të ngritur një organizëm të tillë, ku më së pari do t‘i shërbente promovimit të letërsisë shqiptare, asaj të krijuar nën perden e 50 viteve regjim apo edhe kësaj bashkëkohores? “Ca më tepër ka ardhur koha që në Shqipëri të krijohet një shtëpi përkthimi. Ndërkohë që shtete, kultura dhe gjuhë të mëdha e kanë ndier nevojën, që prej 35 vjetësh, të ngrenë institucione të tilla, për ne shfaqet si një ngut jetik: është i mirënjohur fakti që përkthimi letrar, në mbarë botën, është një nga zejet më të vështira dhe më të keqpaguara; përkthyesit letrarë nga gjuha shqipe në gjuhët e huaja numërohen me gishtat e dorës. Ekzistenca e një “strehe” të tillë mikpritëse dhe efikase në vendin tonë, do të qe një motivim i sigurt për ta dhe për punën e tyre, në dobi të përhapjes dhe promovimit të letërsisë shqipe në botë”, shkruante Meksi, duke e zhvilluar argumentin e marrë që në fillim. Në një rimarrje të dytë të argumentit, duke e parashtruar atë te disa përkthyes shqiptarë që lëvrojnë brenda vendit, por edhe tek ata të huaj që përmes shqipes i janë qasur edhe letërsisë tonë, dalin më së pari një sërë problemesh e parametrash të paarritura në përkthim. Për Edmond Tupen, Donika Omarin apo Pirro Mishën ideja është për t‘u përkrahur dhe e vonuar në realizim. Nga ana tjetër, te të tre gjen skepticizëm kur u duhet që argumentin ta vendosin në realitetin shqiptar. Vihet së pari në dyshim standardi që ne kemi për përkthimet, e drejta që disa njerëz i kanë dhënë vetes të bëhen pjesë e kësaj kategorie, heshtjet apo jehonat e shtirura. Ndërsa diskutimi shtrihet më tej në mundësitë reale të strukturave organizuese të një shtëpie përkthimi. Mëdyshjes i bashkohet edhe përkthyesi gjerman, Hans-Joachim Lanksch(prej tij kanë shkuar te publiku gjerman poezitë e Martin Camajt, Ali Podrimes, Azem Shkrelit etj.), por arsyet e tij lidhen me indiferentizmin e botuesve të huaj ndaj letërsisë shqiptare, vështirë të pranueshme nëse në mes nuk ka ndonjë emër të njohur. Për Lanksch janë më të pranueshme politika kulturore(duhet të vijnë së pari nga Ministria e Kulturës) që promovojnë e mbështesin botimin në vend të përkthimit. Arsyetimet e secilit prej tyre janë të zgjeruara më poshtë.

Edmond Tupe: Duhen përzgjedhur përkthyesit e vërtetë

Hapja e një shtëpie përkthyesish është një ide shumë e mirë, por njëkohësisht thikë me dy presa. Me të drejtë do çoheshin piktorët, skulptorët apo artistët e tjerë të kërkonin një të tillë organizim. Në demokraci kjo është parësore, aq më tepër në fushën e artit. Kohët e fundit, një shkrimtar franko-libanez, Amin Maluf, ka botuar një libër të titulluar “Çrregullimi i botës” ku shkruan: “vetëm kultura mund ta shpëtojë botën nga çrregullimi i saj”. Në këtë kuadër, ideja e hapjes së një shkolle përkthimi është për t‘u vlerësuar, sepse përkthyesi është urë kulturash. Zhozef de Mestrua, ka thënë: “përkthyesit janë kuajt që tërheqin karrocën e qytetërimit” dhe kush thotë qytetërim, thotë detyrimisht kulturë. Por që të hapet një shtëpi përkthyesish, duhet të kemi shumë të qartë realitetin shqiptar. Mjafton që dikush të dijë pak gjuhë të huaj, ta shkruajë a ta flasë dhe e quan veten përkthyes, ashtu si njerëzit që dinë shkrim e lexim e quajnë veten shkrimtarë, poetë, dramaturgë, publicistë, gazetarë etj. Jam i mendimit që organizmi që do të marrë përsipër hapjen e kësaj shtëpie të përkthimit duhet të jetë fort përzgjedhës. Nisur edhe nga përvoja europiane e përkthimit, ai që do të kërkojë bonus përkthimi, duhet të ketë përkthyer të paktën tre libra më parë, të dijë përveç shqipes dy gjuhë të tjera e të paraqesë një nga tre librat e përkthyer bashkë me origjinalin, në mënyrë që strukturat përzgjedhëse të kenë mundësinë të gjykojnë mbi aftësitë e tij. Shteti apo ai organizëm që do të marrë përsipër ndonjë ditë realizimin e kësaj ideje duhet të zgjedhë tri-katër shtëpi botuese të mira dhe serioze me të cilat të punohet. Këto janë marrëdhënie që duhen rregulluar më së miri.

Pirro Misha: Skeptik për realitetin shqiptar

Është një ide e hershme dhe një model i njohur në botën europiane. Pa dyshim që realizimi i kësaj ideje është tepër i dobishëm sidomos në një vend të vogël si i yni, i dalë nga izolimi i gjatë dhe që ka nevoja të mëdha për të thithur kulturën më të mirë botërore dhe të promovojë letërsinë e tij. Kjo kërkon organizim dhe ide të qartë dhe financim që të shkojë në shërbim publik dhe jo në interes të njërit apo tjetrit. Është e rëndësishme që veç të tjerash të kthehet në një shkollë përkthimi, çka përbën sot një domosdoshmëri duke pasur parasysh nivelin e dobët të përkthimeve sot në Shqipëri. Por më lejoni që të mbetem sërish skeptik duke pasur parasysh realitetin shqiptar dhe sidomos politikat që ndiqen nga Ministria jonë e Kulturës.

Donika Omari: Përkthimet e mira nuk promovohen

Jo vetëm që ka ardhur koha, por jemi me vonesë në realizimin e projekteve të tilla, të sugjeruara nga modele të njohura në vende të tjera të botës. Nuk jam në gjendje të them mënyrat se si mund të arrihet, por di që shumë vepra po shkojnë dëm. Ndodh që përkthehen e nuk merren vesh që përkthehen, ndodh edhe që përkthehen keq. Roli i përkthyesit është shumë i madh. Sot ka shumë të rinj që nuk promovohen ose promovohen botime të cilat nuk janë cilësore. Në këtë kuadër lexuesi e ka të vështirë të bëjë dallimin mes vlerave nëse dikush nuk e drejton në atë që është e mirë. Ngritja e një shtëpie përkthimi është e rëndësishme edhe për promovimin e letërsisë në botë. Ne duhet t‘i bëjmë të njohura vlerat tona, në këtë rast përmes letërsisë, sepse deri më tani i kemi bërë të njohur botës vetëm anët negative.

Hans Joachim Lanksch: Duhen krijuar kushte botimi, jo përkthimi

Jam skeptik ndaj idesë së nji shtëpie përkthyesash në Shqipni. Të më falë ideatorja, zonja Meksi, kur them që ideja tingëllon mjaft idealistike, por edhe pak megalomane. Nji institucion i tillë do të hante para të trasha (shtëpia dhe mirëmbajtja e saj, biblioteka, bursa qëndrimi etj.) të cilat mund të investoheshin ma mirë. Vetë zonja Mira Meksi e formulon, e pavetëdijshme, pyetjen kyçe të kësaj çashtje: “Portat e saj hapen vetëm nëse përkthyesi … por edhe të ketë një kontratë botimi në vendin e vet për veprën e përkthyer”. Botuesat jashtë nuk interesohen për letërsinë shqipe. Jashtë Shqipniet mund të pyesësh dashamirët e lexuesit e letërsisë për letërsinë shqipe, dhe kudo (ndoshta me përjashtimin e Francës) ata do të përmendin vetëm nji emën, atë të Kadaresë. Ma shumë nuk njihet letërsia shqipe edhe pse janë përkthye edhe vepra autorësh të tjerë. Me fjalë të tjera, botimi i autorëve të panjohun të nji letërsie pak a shumë të panjoftun paraqet nji rrezik financiar për botuesin. Shtëpitë e mëdha botuese nuk janë të gatshme me rrezikue nji humbje financiare. Përkthyesi ndoshta mund të gjejë ndonji shtëpi të vogël idealiste botuese, botimet e së cilës ndërkaq mbeten pa jehonë jashtë qarqeve lokale a rajonale. Botime të tjera autorësh shqiptarë, në të shumtën e herave, janë prodhime miqësish, njohurish a rastësish. Çfarë dobie ka nji shtëpi përkthyesash ku, ndoshta, rrijnë përkthyesa gju me gju me autoren a autorin e tyne nëse nuk kanë se ku me e botue përkthimin? Duhen krijue kushte botimi për përkthyesat e letërsisë shqipe, jo kushte përkthimi. Kushtet e vështira të përkthimit i përballon çdo përkthyes me mundësitë që i ka, kurse nuk ka se qysh me përballue murin kinez të mosinteresimit të botuesve që s‘janë të gatshëm me i hy rrezikut t‘angazhimit për autorë të panjohun. Botuesat në vendet përendimore botojnë përkthime autorësh shqiptarë nëse ekziston nji financim a sponsorizim për kostot e botimit (letra, shtypshkronja). Siç tha me të drejtë Mira Meksi, zeja e përkthimit asht e vështirë. Zeja e impresarios asht gjithashtu e vështirë dhe asht tjetër punë. Nëse pala shqiptare dëshiron me përmirësue njohjen dhe pranimin e letërsisë shqipe në botën e jashtme, le të përkujdeset që përkthyesat të merren me punën e tyne të përkthimit e të kursehen nga puna e impresarios.

Ministria e Kulturës do të duhej t‘interesohej ajo për mundësi botimi të letrave shqipe jashtë Shqipniet. Drejtoria e Librit në këtë ministri apo instanca të tjera do të duheshin me gjetë mundësi bashkëpunimi me botuesa jashtë, respektivisht me instanca përkatëse të vendeve jashtë (institutet e ndryshme kulturet, si Goethe, Cervantes etj.). Do krijue nji fond për sponsorizimin e botimit të veprave autorësh shqiptarë në botën e jashtme. Përderisa nuk ekzistojnë këto kushte, asht e kotë çdo fjalë për promovimin e letërsisë shqipe në botë. Ministria e Kulturës duket se interesohet për kulturën vetëm me sa kultura mund të shfrytëzohet si objekt turistik d.m.th. si burim valutash. Përderisa nuk ndryshon kjo perspektivë, asht i kotë çdo apel për masa promovimi të letrave shqipe në botën e jashtme. Edhe nji: njerëzit dhe instancat që merren, ndoshta, me kujdesin për promovimin e letërsisë shqipe jashtë do banin mirë të kujtoheshin që ekziston nji letërsi shqipe dhe jo vetëm nji Kadare me famë botnore.

Biseda për nji shtëpi të përkthyesve ka me kenë e udhës kur do jetë e krijueme nji situatë ku përkthyesat e letërsisë shqipe mund të kenë kontrata botimi për veprat e dhjetëra pendave shqiptare që meritojnë të përkthehen.

Kontrata përkthimi

Kontrata përkthimi tip

Për t’i dhënë mundësi përkthyesve dhe punëdhënësve të tyre që të vendosin marrëdhënie të rregullta, po japim më poshtë një model kontrate pune të thjeshtë mes përkthyesit dhe punëdhënësit. Ky është modeli bazë që përdoret për çdo porosi përkthimi. Për përkthimin e veprave letrare, kontrata duhet të përfshijë edhe klauzola mbi të drejtat e autorësisë.

Kontratë përkthimi
Nëpërmjet kësaj kontratë porositësi (emër, mbiemër, emërtimi)_______________me seli /adresë në ________________________________________
ngarkon përkthyesin(emër, mbiemër) ______________________________detyrën për të përkthyer veprën (titulli)______________________.
Përkthimi duhet t’i dorëzohet porositësit deri në datën ____/____/____.
Përkthimi duhet të jetë kryer në (program kompjuterik)______________________dhe të dorëzohet në (disk, fletë, flesh etj)__________________.
Përkthyesi duhet të ruaj fshehtësinë si të kontratës ashtu dhe të përmbajtjes së përkthimit.
Pagesa do të bëhet në Euro/Lek në masën ___.___.___ ( ____________________ euro/lek) për faqe/nr.fjalësh/rreshta/karaktere.
Pagesa e mësipërme i nënshtrohet tatimit mbi të ardhurat e fitimit prej 10%, sipas ligjit “Mbi tatimin në të ardhurat personale” 03/L.
Pagesa do të kryhet menjëherë pas dorëzimit të tekstit të përkthyer ose me marrjen e faturës përkatëse.
Përkthyesi ka të drejtë të shikojë paraprakisht tekstin që do të marrë në dorëzim për të përkthyer.
Dorëzimi dhe tërheqja e materialit objek përkthimi do të bëhen nën kujdesin dhe në ngarkim të Porositësit.
Për gjithçka të paparashikuar në këtë kontratë palët i referohen Ligjit PËR TË DREJTËN E AUTORIT DHE TË DREJTAT E TJERA TË LIDHURA ME TË, Nr. 9380, datë 28.4.2005, si dhe Zyrës përkatëse për mbrojtjen e të drejtës së autorit.

Datë __________, ____/____/____.

Firma e porositësit
Firma e përkthyesit

Skeda e pranimit të një pune përkthimi

Sipas preventivit të dërguar me datë____________ nëpërmjet _____________________ dhe bisedimeve telefonike/e-mail, pranoj porosinë tuaj Nr. ___________________ të datës _______________.
Përmbledhje e kushteve të punës:
ATEksti original në gjuhën ______________________ për t’u përkthyer në gjuhën_________________ për faqe/fjalë/rresht/karaktere ____________________
B. Shpërblimi për të cilin është rënë në ujdi € ______________ (____________________ euro/lek) për faqe/fjalë/rresht/karaktere përfshirë tatimin mbi të ardhurat personale.
C. Pagesa brenda 30 ditëve nga data e faturimit të muajit sipas normativës europiane në fuqi.
D. Dorëzimi: brenda dhe jo më vonë se data_____________ në document letër/ disk/flesh ose e paraprirë me e-mail.

Firma e përkthyesit
Vendi, data

Pashk Gjeci

Pashk Gjeçi (1918-2010) është shqipërues i disa veprave klasike evropiane. Lindi në Shkodër më 7 shtator të vitit 1918. Mbaroi shkollën e Jezuitëve si dhe gjimnazin Jezuit në qytetin e lindjes. Në shkollë nisë të mësojë mirë italisht, më pas në gjimnaz, greqishten e vjetër dhe latinishten, gjuhë në të cilat përktheu thesaret e letërsisë botërore.
Në vitin 1938 regjistrohet në Fakultetin e Letërsisë dhe Filozofisë në Romë. Më 15 korrik të viti 1942 diplomohet me gradën Doktor shkencash në letërsi.
Pas kthimit në Shqipëri, më 4 shtator 1947 ndalohet me akuzën “Pjesëmarrje në grup kundër pushtetit” dhe dënohet me pesë vjet heqje lirie. Pas lirimit e transferojnë në Fushë Krujë, ku punoi gjatë për përkthimin e “Komedisë Hyjnore” të Dante Aligerit. Menjëherë pas botimit të “Komedisë…” nisi të përkthente një tjetër vepër të madhe të letërsisë botërore, “Odisenë” e Homerit.
Shoqata italiane “Dante Alighieri” në vitet e 70-ta vlerësoi ndërkombëtarisht shqipërimin e Gjeçit si njërin ndër tre përkthimet më të mira në botë të “Komedise Hyjnore”. Gjeçi u dekorua nga Presidenti Italian Çampi më 2004 me “Ordine della stella, della solidarietà italiana” për përkthimin e Dantes.
Po ashtu Pashk Gjeçi është laureat edhe i disa çmimeve të tjera kombëtare dhe ndërkombëtare. Në 90-vjetorin e lindjes, Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve e Shqipërisë i akordon Çmimin Kombëtar të përkthimit “Fan Noli”, për përkthimin e veprës “Fausti” të Gëtes.
Gjeçi vdiq më 20 janar 2010.

letersi

letersi shqipe